Μάνη (έξω ή Μεσσηνιακή)

Της Μάνης τα βουνά τα τιμημένα
και οι ακτές οι δοξασμένες
είναι πηγές τιμής για μένα
σύμβολα της ελευθεριάς γραμμένα

Νομός
Η Μάνη με τους πύργους και τα πυργόσπιτά της, τα μεσαιωνικά κάστρα και τις βυζαντινές εκκλησίες, τα λιμναία σπήλαια και τους παραδοσιακούς οικισμούς της είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και γοητευτικές περιοχές της χώρας. Η Μάνη καταλαμβάνει το γεωγραφικό χώρο που σχηματίζει η μεσαία απο τις τρεις χερσονήσους της Ν. Πελοποννήσου. Έχει μέγιστο μήκος 75 χλμ. και πλάτος 28 χλμ. Ο Ταϋγετος, το ψηλότερο βουνό της Πελοποννήσου, με την κορυφή του Προφήτου Ηλία (2409 μ.) αποτέλει τη σπονδυλωτή της στήλη, αλλά και το διαχρονικό σύμβολο της ακατάλυτης δύναμής της. Με την κορυφογραμμή του τη χωρίζει σε: προσηλιακή και αποσκιαδερή, Μέσα και Έξω ή Βόρεια Μάνη .

Γεύσεις, Αγορές
Από την περιοχή μπορείτε να αγοράσετε λάδι και μέλι άριστης ποιότητας, λούπινα, παστέλια, ούζο, κρασί ντόπιας παραγωγής, ελιές και παξιμάδια σταρένια. Επίσης δίπλες, λυχναράκια, κατεξοχήν παραδοσιακά γλυκά της περιοχής, καθώς και τραχανά, χυλοπίττες και χόντρο.

Η Περιοχή
Μετά την Καλαμάτα σε μια αμφιθεατρική τοποθεσία συναντά ο επισκέπτης την Κάτω Βέργα που ονομάζεται και Σέλιτσα. Εδώ στις 22-24 Ιουνίου του 1826 οι Μανιάτες απέκρουσαν τον Ιμπραήμ. Σώζονται τμήματα των οχυρώσεων με τις πολεμότρυπες και ερειπωμένος Πολεμόπυργος. Στην περιοχή υπάρχουν Βυζαντινές εκκλησίες με πιο σημαντική την Αγία Παρασκευή.
Η Μεγάλη Μαντίνεια, ένα όμορφο χωριό, με θέα προς το Μεσσηνιακό κόλπο, το 1470 ήταν έδρα του Ενετού τοποτηρητή. Το 1479 οι Ενετοί την παρέδωσαν στους Τούρκους και το 1480 ο Κλαδάς την απελευθέρωσε. Το 17° αι. γνώρισε καταστροφές από τους Τούρκους.
Κιτριές. Ο οικισμός των Κιτριών απέχει από την Καλαμάτα γύρω στα 15 χιλιόμετρα. Είναι παραθαλάσσιος με πλούσια βλάστηση, που γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη στα χρόνια της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Μέχρι τον 19ο αιώνα που κατασκευάστηκε το λιμάνι της Καλαμάτας, οι Κιτριές ήταν το μοναδικό λιμάνι του Μεσσηνιακού Κόλπου, στην ανατολική πλευρά του κόλπου. Είχαν γίνει ένα σπουδαίο θαλασσινό κέντρο με εξωτερικό εμπόριο από προϊόντα όπως το λάδι, βελανίδι, πρινοκόκκι και μετάξι. Εδώ το 1659 εμφανίστηκε με ισχυρό στόλο ο Χασάν-Μπαμπά, ο οποίος ζήτησε την φόρου υποτέλεια της Μάνης, με αυτοδιοίκηση από τοπικό άρχοντα (Μπέη) που θα διόριζε η Υψηλή Πύλη, τη μη συμμετοχή των Μανιατών σε άλλες πολεμικές ενέργειες και τη παράδοση νεαρών ομήρων από όλες τις ισχυρές οικογένειες ιδίως των Μεδίκων και Στεφανόπουλων. Οι όροι εξόργισαν τους Μανιάτες, που επετέθησαν, κούρσεψαν και κατέστρεψαν τον στόλο του Χασάν - Μπαμπά στις Κιτριές και ετοιμάστηκαν για άλλον έναν μακροχρόνιο πόλεμο με τους Τούρκους. Στις Κιτριές το 1805 παρεδόθη στο Σερεμέτ Μπέη το κεφάλι του προεπαναστατικού ήρωα Καπετάν Ζαχαριά, που δολοφονήθηκε με δόλο, για να μεταφερθεί στη Κωνσταντινούπολη. Το χωριό υπήρξε επίνειο της Ζαρνάτας και έδρα των Μπέηδων της Μάνης. Η περιοχή ήταν η έδρα των πέντε από τους οκτώ ηγεμόνες της Μάνης και συγκεκριμένα: Τζανέτμπεης Κουτήφαρης, Μιχάλμπεης Τρουπάκης, Παναγιώτης Κουμουντουράκης, Αντώνμπεης Γρηγοράκης και Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης. Από τη περιοχή των Κιτριών ξεκίνησε η εξόρμηση των Μανιατών στις 23 Μαρτίου 1821 για την απελευθέρωση της Καλαμάτας από τους Τούρκους. Σήμερα οι Κιτριές, όπου καταλήγει το φαράγγι της Σάντοβας, παραμένουν ένα πανέμορφο και ιδανικό λιμανάκι και αποτελεί ένα αξιόλογο μέρος για ήσυχες διακοπές. Υπάρχουν ερείπια από Πύργους και ο ναός Κωνσταντίνου και Ελένης του 1730, με ξυλόγλυπτο τέμπλο. Η εκκλησία των Αγίου Κων/νου και Ελένης πρόσφατα ανακαινισθείσα, είναι συνδεδεμένη με γεγονότα και καταστάσεις παλιότερων εποχών.
Άνω και Κάτω Δολοί. Στους Κ. Δολούς και στο κέντρο του χωριού κυριαρχεί ο Άγ. Βασίλειος του 1845. Αξιόλογες είναι και οι εκκλησίες της Αγ. Παρασκευής και του Αγ. Νικολάου που βρίσκονται έξω από το χωριό. Στους Α. Δολούς κυριαρχεί ο Προφήτης Ηλίας με το υπέροχο καμπανιαρό του και ξεχωρίζουν οι παλιές εκκλησίες της Αγ. Τριάδος και της Παναγιάς. Στο βάθος επιβλητικός εμφανίζεται ο Πύργος του Σαράβα και έξω από το χωριό βρίσκεται το ωραίο Μοναστήρι του Αγ. Νικήτα. Η περιοχή των Δολών παρουσιάζει Προϊστορική κατοίκηση και σε σπήλαιο ΝΑ του όρους Αγ. Γεώργιος, στη θέση Κότουλας βρέθηκαν Νεολιθικά και Πρωτοελλαδικά όστρακα.
Τρικότσοβα: Ιστορικό παρατηρητήρι, με το υπέροχο οχυρό των Καπετανάκηδων (και το ναίσκο του Αη-Λια στο εσωτερικό του) εντυπωσιάζει τον επισκέπτη.
Ο Κάμπος και το Κάστρο της Ζαρνάτας: Στην περιοχή ήκμασε η πόλη της Γερήνειας που σύμφωνα με τον Παυσανία, διέθετε Άγιο Ιερό, ονομαζόμενο Ρόδο, όπου ο Μαχάονας (γιος του Ασκληπιού) θεράπευε τις ασθένειες. Αξίζει να επισκεφτεί κανείς το δίδυμο σταυρεπίστεγο ναό του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου του 13 αι. στα Μαλευριάνικα, το Πυργόσπιτο του Κουμουνδούρου με τον ενσωματωμένο ανεμόμυλο στη Γαρμπελιά και το δίπλα του ευρισκόμενο Μυκηναϊκό τάφο. Το Κάστρο της Ζαρνάτας κτίστηκε από το Μεγάλο Βεζύρη το 1669, πάνω στα ερείπια παλαιού κάστρου, με τη βοήθεια του πειρατή Λυμπεράκη Γερακάρη. Το κάστρο διέθετε 6 πύργους και στο μέσο, υψηλό Πύργωμα με 6 κανόνια που δάμαζαν τους γύρω κάμπους. Το 1685 ο Χασαναγάς παρέδωσε τα κλειδιά του κάστρου στον Αρχιστράτηγο Μοροζίνη και στους Μανιάτες με τον όρο να μεταφερθεί με ασφάλεια η φρουρά στην Ελαφόνησο. Η Ζαρνάτα, επί Ενετών, έγινε πρωτεύουσα της Β. Μάνης. Η θέα του κάστρου είναι συναρπαστική. Σήμερα διακρίνουμε τα Κυκλοτερή τείχη, τα ερείπια δεξαμενών, πυροβολείων, Πυλών, κτισμάτων κ.α. και τον μεταγενέστερο τριώροφο Πύργο του Καπετάνιου Κουτήφαρη και αργότερα του καπετάνιου Κουμουνδούρου ή Κουμουντουράκη (μετέπειτα Μπέη της Μάνης και προγόνου του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου) που τον πολιόρκησαν στο κάστρο, τον συνέλαβαν και τον εξόντωσαν στην Κων/λη οι Τούρκοι (τον βοήθησε μόνο ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος λαβώθηκε). Δίπλα του βρίσκεται η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής με ξυλόγλυπτο τέμπλο και σημαντικές τοιχογραφίες.
Κέντρο ή Γαϊτσες: οι παραδοσιακοί οικισμοί του Κέντρου βρίσκονται φωλιασμένοι στον Ταϋγετο. Οχυρό Στρατοπέδι η περιοχή τον 17ο αιώνα γνώρισε καταστροφές από τους Τούρκους. Αξιόλογοι οι ναοί του Αγ. Νικολάου (14ος αι.), Προφήτη Ηλία και Παναγίας Χελμού.
Σταυροπήγι: εκτενής οικισμός με ωραία πέτρινα σπίτια. Επί Τουρκοκρατίας ήταν έδρα Επισκοπής. Καπεταναίοι του Σταυροπηγίου ή Ζαρνάτας ήταν οι μετέπειτα Μπέηδες της Μάνης Τζανέτμπεης Κουτήφαρης και Παναγιώτμπεης Κουμουντουράκης. Το μοναστήρι της Παναγίας της Ανδρουμπεβίτσης: βρίσκεται ΝΑ. από το Σταυροπήγι και είναι Βυζαντινό κτίσμα με Μανιάτικα Αρχιτεκτονικά στοιχεία. Αξιόλογος ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με σπουδαίες τοιχογραφίες.
Καρδαμύλη: Είναι, ίσως, το ονομαστότερο χωριό της Εξω ή Αποσκιερής Μάνης, απέχει 37 χιλ. από την Καλαμάτα και είχε το ίδιο όνομα και στην αρχαιότητα, ο Όμηρος την αναφέρει στις επτά πόλεις που πρόσφερε ο Αγαμέμνονας στον Αχιλλέα για να επιστρέψει στη μάχη κατά την πολιορκία της Τροίας. Σήμερα η Καρδαμύλη είναι έδρα του νέου Δήμου Λεύκτρου και έχει πληθυσμό περίπου 600 κατοίκους. Η διαδρομή ως το χωριό αν και έχει πολλές στροφές είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες της Πελοποννήσου. Εδώ το βουνό σμίγει αρμονικά με τη θάλασσα, σκιαγραφώντας με τον τρόπο αυτόν τη φυσιογνωμία της Μεσσηνιακής Μάνης. Στην παλιά πόλη ξεχωρίζει το μεσαιωνικό κάστρο, κτίσμα του 12ου αιώνα και η ιστορική εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα με το ιδιόμορφο μυτερό καμπαναριό. Παρατηρήστε το κοίλωμα στη λαξευτή πέτρα. Οι ντόπιοι λένε ότι έχει γίνει με τα χρόνια από το σκοινί που χτύπαγε την καμπάνα. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η διαδρομή, που συνδέει την Καρδαμύλη με την Αρεόπολη. Η Καρδαμύλη αποτελείται από την παλιά και την νέα Καρδαμύλη. Στην παλιά Καρδαμύλη υπάρχουν πέτρινοι αιωνόβιοι πύργοι που παραμένουν αναλλοίωτοι στο πέρασμα του χρόνου. Στη νέα Καρδαμύλη που είναι πιο κοντά στη θάλασσα ξεχωρίζει το ιστορικό της κέντρο. Το ιστορικό κέντρο της Καρδαμύλης είναι ένας από τους παραδοσιακότερους οικισμούς της Ελλάδας. Πέτρινα γραφικά σπίτια με κεραμοσκεπές και ξύλινα παράθυρα συνθέτουν μαζί με το άγριο μανιάτικο τοπίο ένα περιβάλλον με απίστευτη ομορφιά. Το κοντινό φαράγγι του Βυρού και το νησάκι Μερόπη θα σας εντυπωσιάσουν. Τα μικρά χωριά Πλάτσα, Νομιστής, Θαλάμες, Λαγκάδα, Τραχηλά, βρίσκονται πάνω στο δρόμο σας και διακρίνονται για την ανεπιτήδευτη ομορφιά τους, που αναδεικνύουν οι παμπάλαιες εκκλησίες και τα καλοδιατηρημένα πετρόχτιστα σπίτια. Αν θέλετε περισσότερο ορεινές εικόνες δεν έχετε παρά να ανηφορίσετε τις στράτες των βουνών και να ανακαλύψετε τα ξεχασμένα χωριά Αλτομιρά, Βόρειο, Κέντρο, Τσέρια και Εξωχώρι. Ολα προσεγγίζονται εύκολα από την Καρδαμύλη.
Τσέρια, Εξωχώρι: Είναι δυο χωριά της ορεινής Μάνης των οποίων η προσέγγιση σήμερα είναι σχετικά εύκολη. Στη σημειολογία των ημερών, ο χαρακτηρισμός των χωριών αυτών ως «Δίδυμοι Πύργοι» έχει τη σημασία του αφού στέκονται απέναντι το ένα στο άλλο και ο κλασικός τρόπος δόμησης των σπιτιών είναι οι Μανιάτικοι Πύργοι. Τα μανιατοχώρια αυτά, στο παρελθόν ήταν βιώσιμα και οικονομικά κέντρα κυρίως από τις αγρό-κτηνοτροφικές δραστηριότητες των κατοίκων, συντηρούσαν δε ένα σημαντικό αριθμό άλλων δραστηριοτήτων και ένα σεβαστό ενεργό ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο μέσα από στις παραγωγικές διαδικασίες της υπαίθρου συμμετείχε στην διατήρηση της περιφερειακής παραδοσιακής οικονομίας και ζωής. Με τη στροφή του κόσμου στον αστικό τρόπο ζωής, η παραδοσιακότητα της αγροτικής οικονομίας απαξιώθηκε και μαζί και τα χωριά. Στην πραγματικότητα όμως τα χωριά αυτά έχουν σήμερα συγκριτικά πλεονεκτήματα τα οποία ο Σύλλογος Μανιατών με την παρότρυνση του Δήμου Λεύκτρου προγραμμάτισε να τα αναδείξει για να προωθηθούν αφενός πόροι για την ανάκαμψη της οικονομίας τους και αφετέρου να γίνουν γνωστά στο κοινό οι ευκαιρίες που προσφέρουν και ζητούν οι αστοί. Πέρα όμως από το εξαιρετικό μανιάτικο φυσικό τοπίο, εντυπωσιακό είναι και το δομημένο περιβάλλον των χωριών που κάθε γωνιά και κάθε πύργος έχει τη δική του ιστορία και τέλος το σημαντικότερο είναι: ο αυθεντικός παραδοσιακός μανιάτης και μανιάτισσα που μένουν εκεί και μας περιμένουν για να μας διηγηθούν μνήμες ιστορικές αλλά και βιωματικές εμπειρίες της ζωής του τόπου τους. Τα χωριά αυτά απέχουν μεταξύ τους σε ευθεία γραμμή 1 χιλιόμετρο, η οδική τους όμως σύνδεση από το επαρχιακό δίκτυο ανέρχεται σε 22 χιλιόμετρα. Αυτό οφείλεται στην ύπαρξη μεταξύ των δύο αυτών χωριών του ρέματος του Βυρού, της αρχαίας Βασιλικής οδού.
Το Προάστιο ή Πράστειο έχει Βυζαντινούς και Μεταβυζαντινούς ναούς και πλιθόσμικτα Προεπαναστατικά και Μετεπαναστατικά τοξωτά σπίτια. Ήταν έδρα της οικογενείας των Μελισσηνών. Ο παλαιός οικισμός του Πραστείου γνώρισε μεγάλες καταστροφές από τους Τούρκους λόγω των οχυρών θέσεών του (κάηκε το 1615). Το 1674 μετανάστευσαν στον Τάραντα της Ν. Ιταλίας 340 κάτοικοί του. Το 1743 ήταν Έδρα Επισκοπής. Ολόκληρο το χωριό αποτελεί αξιοθέατο στο οποίο μπορεί κανείς να διακρίνει ανάγλυφες παραστάσεις στα παλαιά οικήματά του, το σύνθετο Πυργόσπιτο του Περδικέα και Χιουσέα, τα παλιά λατομεία την ανακαινισμένη Κρήνη των Μελισσινών του 1643, την Κοίμηση της Θεοτόκου του 17ου αι. με τα ερειπωμένα κελιά, το μοναστήρι των Αγ. Θεοδώρων του 13ου αι. κ.α.
Η Χώρα Ανδρούβιστας είναι παλαιομανιάτικο θησαύρισμα με ξεχωριστό αρχιτεκτονικό χρώμα. Στα Μεσαιωνικά χρόνια αλλά και επί Τουρκοκρατίας, συσπείρωνε τους Μανιάτες της περιοχής, διατηρούσε “καπετανίες” και ανέδειξε σπουδαίους καπετάνιους όπως τον 2ο Μπέη της Μάνης Μιχαήλ Τρουπάκη. Επιβλητικός είναι ο Πύργος του Προκοπέα που κτίσθηκε στη διάρκεια της Επαναστάσεως του 1821.
Η Καστάνια, ψηλά στον Ταϋγετο, διατηρεί το παραδοσιακό αρχιτεκτονικό της χρώμα. Υπήρξε προεπαναστατικό προπύργιο των κλεφτών. Στον εντυπωσιακό πενταώροφο Πύργο του Ντουράκη βρήκε άσυλο ο Θ. Κολοκοτρώνης στον περίφημο διωγμό τον κλεφτών το 1803. Από εδώ επίσης διέφυγε, το Μάρτιο του 1806, προς την Ελαφόνησο.
Η Μηλιά επί Τουρκοκρατίας ήταν έδρα Επισκοπής (Μηλέας και Καστάνιας). Εδώ παρέμεινε ο Θ. Κολοκοτρώνης -στην παιδική του ηλικία- για τρία χρόνια με τον θείο του Αναγνώστη και τα αδέλφια του Γιάννη και Χρήστο που εξαγόρασαν από τους Τούρκους και εδώ τάφηκε ο πατέρας του Κωνσταντής που τον κατακρεούργησαν οι Τούρκοι. Αξιόλογοι είναι οι Βυζαντινοί ναοί του Αγ. Νικολάου του 11ου αι. και της Μεταμορφώσεως του 13ου αι.
Στούπα: Δίπλα από την Καρδαμύλη και 45 χλμ. νοτιοανατολικά της Καλαμάτας βρίσκεται το παραθαλάσσιο χωριό Στούπα και η παραλιακή Καλογριά. Το χωριό είναι χτισμένο πίσω από δύο αμμουδερούς κολπίσκους και περικλείεται από ελαιώνα στους πρόποδες του Ταΰγετου. Θα ήταν παράλειψη να μην επισκεφθεί κάποιος τον Άγιο Νικόλαο, γραφικό ψαροχώρι, αλλά και την Πλάτσα. Στη Στούπα διασώζεται ακόμα το ορυχείο του Καζαντζάκη, ενώ ενδιαφέρον έχει η επίσκεψη στα ερείπια του φράγκικου κάστρου. Στις Θαλάμες, κοντά στην Πλάτσα, σε πυργόσπιτο του περασμένου αιώνα στεγάζεται λαογραφικό και ιστορικό μουσείο με σπάνια κειμήλια. Τα τελευταία χρόνια στην περιοχή διαμένουν μόνιμα αρκετοί ξένοι, κυρίως Αυστριακοί και Γερμανοί, που καλλιεργούν τους αγρούς και εξάγουν στις χώρες τους ελαιόλαδο. Απολαύστε το περίπατό σας σε παραδοσιακά καλντερίμια που αποτελούσαν οδό επικοινωνίας ανάμεσα στα χωριά της περιοχής. Περπατήστε ανάμεσα στα φαράγγια του Βυρού, της Νούπαντης και της Κοσκάργας ή πάρτε φακούς για να εξερευνήσετε τις γύρω σπηλιές.
Προσήλιο: Λεγόταν Λιασίνοβα και μετονομάστηκε σε Προσήλιο. Το χωριό βρίσκεται 30 χλμ. δυτικά της Καλαμάτας και είναι αμφιθεατρικά κτισμένο στην πλαγιά λόφου σε υψόμετρο 360 μ., με υπέροχη θέα προς τη Καρδαμύλη και το Μεσσηνιακό κόλπο. Είναι ηλιόλουστο χωριό με το ναό του Αγίου Γεωργίου, που κτίστηκε το 1833 πάνω σε παλαιότερη ερειπωμένη εκκλησία, τον Άη Δημήτρη και το Ταξιάρχη με ωραίες τοιχογραφήσεις και το πύργο του Πατριαρχέα. Το Προσήλιο αντικρίζει τις Κάλυβες με τα πέτρινα σπίτια και τα πολύ στενά δρομάκια, που είναι κτισμένες σε κορυφή κοντινού λόφου, με οικιστή, περί το 1600, το Κατσίρη από τη Χώρα Ανδρουβίστας, πρόγονο των σημερινών Κατσιρέων. Η εκκλησία του Αγίου Μάμα κτίστηκε το 1750 από την οικογένεια Κατσιρέα και το 1824 την ανακαίνισε ο Βασίλης Κατσιρέας, φέρνοντας φορητές εικόνες από την Οδησσό. Αξιόλογες και η Παναγία (Υπαπαντή), μονοκάμαρη με διπλό στρώμα τοιχογράφησης και η Υπαπαντή κτισμένη το 1600-1620, όπως και η Ζωοδόχος Πηγή. Στη ρεματιά του Βυρού, κάτω από τις Κάλυβες, βρίσκεται το μοναστήρι του Σωτήρα, στο οποίο κάθε χρόνο γίνεται μεγάλο πανηγύρι. Το Ευαγγέλιο του Σωτήρα, που είναι γραμμένο από τον Ευαγγελιστή Λουκά, είναι θαυματουργό και φυλάσσεται σε θυρίδα τράπεζας στη Καλαμάτα.
Στα Λεύκτρα υπήρχε προϊστορική πόλη όπως μας πιστοποιούν η διάτρητη λίθινη αξίνα και οι Μεσοελλαδικοί και Μυκηναϊκοί θαλαμοειδείς τάφοι που βρέθηκαν στην περιοχή. Στολισμένη με ναούς, μαρμάρινα αγάλματα και ξόανα ήταν η αρχαία πόλη που πιθανώς πήρε το όνομά της από τον Λεύκιππο γιο του Περιήρη. Στο λόφο που βρίσκεται μεταξύ του Λεύκτρου και της Στούπας, υπήρχε η Ακρόπολη της αρχαίας πόλης με ναό και άγαλμα της Αθηνάς. Ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας είχε παραχωρήσει τα Λεύκτρα στους Μεσσηνίους. Το Φράγκικο Κάστρο του Λεύκτρου ή beaufort (ωραίο κάστρο) που έκτισε ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος το 1250 μ.Χ. βρίσκεται στην Ακρόπολη των αρχαίων Λεύκτρων. Το μικρό αυγοειδές κάστρο διακρινόταν για την άρτια οχυρωματικότητά του. Το 1262 δόθηκε στους Βυζαντινούς ως αντάλλαγμα για την απελευθέρωση του αιχμαλώτου Γουλιέλμου. Η αρχαία Πέφνος βρισκόταν στις εκβολές του Παμίσου (ποτάμι της Μηλιάς) και απέναντί της το νησάκι Πέφνος, στο οποίο γεννήθηκαν οι Διόσκουροι. Εκεί υπήρχαν χάλκινα αγάλματα των Διοσκούρων, τα οποία η θύελλα δεν μετακινούσε παρότι σκέπαζε το βράχο. Η Πλάτσα επί Τουρκοκρατίας ήταν Έδρα Επισκοπής. Νότια της Πλάτσας βρίσκεται ο Βυζαντινός ναός του Αγ. Νικολάου του 9ου αι. Είναι μια τρίκλιτη βασιλική μετά τρούλου με εξωτερικό περίβολο και τοιχογραφίες ανυπολόγιστης αξίας. Άλλοι ναοί είναι της Αγ. Παρασκευής, του Αγ. Δημητρίου και του Αγ. Ιωάννου.
Στον οικισμό Νομιτσί που κοσμείται από ναούς σπάνιας αίγλης μπορούμε μα θαυμάσουμε το ναό της Μεταμορφώσεως του 11ου αι. Είναι τετρακίονος Βυζαντινός ναός που σε εντυπωσιάζει με τα ανάγλυφα επιθέματα των κιόνων του, τα μαρμάρινα τόξα του και τις τοιχογραφίες υψηλής τεχνικής. Άλλοι ναοί είναι των Αγ. Αναργύρων, της Αναλήψεως και της Παναγίας.
Οι Θαλάμαι ή Κουτήφαρι αποτελούν προϊστορική θέση της Μάνης στις οποίες βρέθηκαν Νεολιθικά ευρήματα και στη θέση Σβίνα (Πλάτανος Θαλαμών) εντοπίστηκαν λίθινες αξίνες, λίθινα εργαλεία και ψευδόστομοι αμφορείς Μυκηναϊκής εποχής. Σπουδαίο κέντρο της αρχαιότητος οι Θαλάμες, με ναό, χάλκινα αγάλματα, ιερή πηγή και Ενυπνιομαντείο που προσέλκυε πλήθος κόσμου. Ανήκε στο “Κοινό των Λακεδαιμονίων” και στο “Κοινό των Ελευθερολακώνων”. Μπορεί κανείς να θαυμάσει την παλιά κρήνη με το Ρωμαϊκό βάθρο δίπλα της που αναφέρεται στον Μάρκο Αυρήλιο. Στη δυτική άκρη του χωριού το ναϊσκο του Αγ. Βασιλείου του 12ου αι. με τον επιβλητικό τρούλο του και πολύ σημαντικές τοιχογραφίες. Την κατοικία του Λεβή του 1856 ανάγλυφο εξωτερικό διάκοσμο και εντυπωσιακή αυλόπορτα και κοντά της το ναό του Αγ. Ιωάννη με πρωτότυπη εμφάνιση. Επίσης τον Πύργο του Σταυριανέα και την κατοικία του Γεννηματά.
Η Μικρή Καστάνια ή Καστανίτσα υπήρξε προπύργιο των Κλεφτών, όπως μας πιστοποιεί ο Πύργος του Βενετσανάκη και η ιστορική σύνδεση του χωριού με τον Θ. Κολοκοτρώνη. Η πλατανοϊσκιωτη πλατεία του Παναγιώταρου Βενετσανάκη και το Ηρώο των Κλαδά – Παναγιώταρου – Κολοκοτρωναίων ξυπνούν την ιστορική μνήμη. Ένας δρόμος, βατός σε αυτοκίνητο, μας οδηγεί στην ιερά Μονή Παναγίας Γιάτρισσας και στο ωραίο Δάσος της Βασιλικής.

Υγεία
Γενικό Νοσοκομείο Καλαμάτας, 27210-46000
Αγροτικό Ιατρείο Καρδαμύλης, 27210-73218
Αγροτικό Ιατρείο Πλάτσας, 27210-74213

Οδική σύνδεση
Από την Αθήνα υπάρχουν λεωφορεία του ΚΤΕΛ προς Καλαμάτα και από εκεί τοπικά δρομολόγια προς τα κεντρικά χωριά της Μάνης.
ΚΤΕΛ Αθηνών, 210-5134293
ΚΤΕΛ Καλαμάτας, 27210-22851 και 27210-23145

Σιδηροδρομική σύνδεση
Ο ΟΣΕ έχει δρομολόγια τραίνων προς Καλαμάτα.
ΟΣΕ Αθηνών, 210-5297000
ΟΣΕ Καλαμάτας, 27210-95056 και 27210-95006

Ακτοπλοϊκή σύνδεση
Έχετε πρόσβαση στα χωριά της Μάνης μέσω της Καλαμάτας. Υπάρχουν δρομολόγια από τον Πειραιά προς την Καλαμάτα, επίσης από την πόλη δρομολόγια πλοίων για το Καστέλι Κισσάμου Χανίων και τα Κύθηρα και Αντικύθηρα.
Λιμεναρχείο Πειραιά, 210-4124585
Λιμεναρχείο Καλαμάτας, 27210-22218

Χρήσιμα Τηλέφωνα
Δήμος Λεύκτρων, 27210-73265
Αστυνομία Καρδαμύλης, 27210-73209
ΕΛΤΑ Καρδαμύλης, 27210-73217
Αστυνομία Πλάτσα, 27210-74214
ΟΤΕ Πλάτσα, 27210-74399
ΟΤΕ Στούπα, 27210-77399

Παραλίες
Η απλωτή παραλία μπροστά στο χωριό της Καλογριάς προσφέρεται για κολύμπι, αλλά και σε μερικές εκατοντάδες μέτρα βρίσκονται οι παραλίες Ριτσά και Χαλικιά. Επίσης η παραλία της Καλογριάς είναι εξαιρετική. Εναλλακτικά κολυμπήστε στα πεντακάθαρα νερά της κοντινή Στούπας ή κάντε μια βόλτα με τις μάσκες σας στα βραχάκια της Χαλικούρας. Φανταστική είναι η παραλία των Κιτριών.

Διαμονή Ξενοδοχεία
Στα περισσότερα από τα χωριά είναι δυνατό να βρείτε δωμάτια προς ενοικίαση και αρκετοί είναι οι ανακαινισμένοι μανιάτικοι πύργοι που προσφέρουν ανέσεις υψηλής ποιότητας για διαμονή. Είναι πολύ εύκολο να ρωτήσετε στις Δημοτικές αρχές ή στην αστυνομία ή στα καφενεία των χωριών. Εναλλακτικά δείτε στο internet τις σελίδες:
Ξενοδοχεία, διαμονή, www.mani-accommodations.com
Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Τουριστικών Καταλυμάτων Πελοποννήσου, www.peloponnese-holidays.gr

Έθιμα – Εκδηλώσεις
Στην Καρδαμύλη γίνετε πανηγύρι της Παναγιάς τον Δεκαπενταύγουστο.
Στην Πλάτσα γίνετε τριήμερο πανηγύρι στο διάστημα 13-15 Αυγούστου με σειρά πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Στη Στούπα γίνετε δεκαπενθήμερο πανηγύρι τον Αύγουστο με σειρά εκδηλώσεων.

Internet
Σχεδόν τα πάντα για τη Μάνη, www.mani.org.gr
Φαράγγι Βυρός, www.gianniskofinas.com/far_pot/viros/vir.htm
Φωτο, www.gianniskofinas.com/Taxidia/kardamili.htm
Περιήγηση στο χώρο, freewind.tripod.com/tr_tainaro.htm
Πληροφορίες για τη Στούπα, www.otenet.gr/antthom_stoupa
Κάστρο Ζαρνάτας, www.mani.org.gr/kastra/zarnata/zarnata.htm
Κορυφές Ταΰγετου, www.taygetus.com/nature/gr/environment/main.asp
Οι πέτρινοι φάροι της Μάνης, www.mani.org.gr/arhitektoniki/faroi/faroi.htm
Δήμος Λεύκτρου, www.lefktro.gr/greek/index.php
Μεσσηνιακές ιστοσελίδες, homepages.pathfinder.gr/plataros/en2.htm
Η οικολογική γεωργία στη Μάνη, www.hellasmani.gr/t3/17.htm

Αυτό το κείμενό μου δημοσιεύτηκε στο ταξιδιωτικό έντυπο ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ - Εφημερίδα Ημερησία, τ. 47 2004-2005

Δεν υπάρχουν σχόλια: