Άγιο Όρος

Νομός
Το Άγιο Όρος έχει μήκος περίπου 50 χιλιόμετρα, πλάτος από 8 μέχρι 12 χιλιόμετρα και η έκταση του καλύπτει 350 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τα σύνορα της μοναστικής πολιτείας ορίζονται, στο χερσαίο χώρο, με μια νοητή γραμμή που αρχίζει από την δυτική ακτή από την τοποθεσία Φραγκόκαστρο και φτάνει ως το ακρωτήρι Αράπης, στην απέναντι άκρη. Οι φυσικές τοποθεσίες της χερσονήσου είναι αξιοθαύμαστες. Το βουνό Όθωνας που δεσπόζει σ΄ αυτή, είναι ένας τεράστιος κώνος με ύψος 2033 μ. Η κορυφή του είναι γυμνή και οι πλαγιές του είναι κατάφυτες από αιωνόβια δέντρα. Το Άγιο Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού κράτους, που υπάγεται πολιτικά στο Υπουργείο Εξωτερικών και θρησκευτικά στην Δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Έχει εδαφικά διαιρεθεί σε είκοσι αυτοδιοίκητες περιοχές. Κάθε περιοχή αποτελείται από μία κυρίαρχη μονή και διάφορους άλλους μοναστικούς οικισμούς γύρω από αυτήν (σκήτες, κελιά, καλύβες, καθίσματα, ησυχαστήρια). Όλες οι μονές είναι Κοινοβιακές, δηλαδή κοινή λειτουργία, προσευχή, στέγη, σίτιση και εργασία μεταξύ των μοναχών. Υπεύθυνος της κάθε μονής είναι ο Ηγούμενος που εκλέγεται από τους μοναχούς της μονής ισόβια. Παράλληλα κάθε χρόνο εκλέγεται από την μονή και ο αντιπρόσωπος της στην Ιερά Κοινότητα, η οποία ασκεί την διοικητική εξουσία, ενώ την εκτελεστική εξουσία ασκεί η Ιερά Επιστασία που αποτελείται από 4 μέλη επιλεγμένα από τις 5 πρώτες ιεραρχικά μονές. Έδρα της Ιεράς Κοινότητας είναι οι Καρυές, που είναι η πρωτεύουσα του Όρους. Σήμερα στο Άγιον Όρος υπάρχουν 20 μοναστήρια από τα οποία τα 17 είναι ελληνικά, ένα ρώσικο, ένα βουλγάρικο και ένα σέρβικο.. Όλες οι μονές ακολουθούν το Ιουλιανό ημερολόγιο (δηλαδή 13 μέρες πίσω) και υπολογίζουν την έναρξη της ημέρας με την δύση του ηλίου, εκτός από την μονή Ιβήρων όπου η ημέρα ξεκινά από την ανατολή.

Γεύσεις, Αγορές
Η γειτονική Ουρανούπολη είναι το μόνο σημείο που μπορείτε να απολαύσετε τα αγαθά της καθημερινότητας στην παραλία σε μια από τις καφετέριες ή τα εστιατόρια του χωριού. Αγοράστε παραδοσιακά γλυκά και είδη λαϊκής τέχνης, βρείτε σε μικρά μαγαζάκια έργα αυτοδίδακτων καλλιτεχνών που δημιουργούν διακοσμητικά αντικείμενα από αποξηραμένα λουλούδια ή επεξεργασμένο γυαλί. Δοκιμάστε εξαιρετικά φρέσκα ψάρια και αγιορείτικό κρασί. Στις Μονές του Όρους η λιτή διατροφή είναι ο κανόνας, οπότε προετοιμαστείτε ανάλογα.

Απόσταση
Η Ουρανούπολη, απέχει 120 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη.
Η Ουρανούπολη, απέχει 87 χλμ. από τον Πολύγυρο.
Ο Πολύγυρος απέχει 67 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη.
Ο Πολύγυρος απέχει 567 χλμ. από την Αθήνα.

Η Περιοχή
Η Ουρανούπολη βρίσκεται στα σύνορα του ανθρώπινου με το θείο, καθώς ενώνει το Άγιο Όρος με την υπόλοιπη Ελλάδα. Είναι ένα πανέμορφο ψαροχώρι με ιστορικό και αρχιτεκτονικό μεγαλείο αλλά και πολλαπλές ευκαιρίες για ξεκούραση και ηρεμία. Χαρακτηριστικό της Ουρανούπολης η γαλήνη που επικρατεί προκαλώντας ανάταση ψυχής και στον πιο κουρασμένο από την καθημερινότητα επισκέπτη. Στην Ουρανούπολη θα βρείτε τράπεζες με μηχανήματα ΑΤΜ, υπεραστικά λεωφορεία προς τη Θεσσαλονίκη, αλλά και τις γειτονικές κωμοπόλεις στη Σιθωνία. Επίσης φαρμακεία, αστυνομικό τμήμα, ΟΤΕ και καταστήματα με είδη αλιείας, σταθμό βενζίνη και συνεργείο επισκευής αυτοκινήτων.

Υγεία
Νομαρχιακό Νοσοκομείο Πολύγρου, 23710-24021
Αγροτικό Ιατρείο Καρυές, 23770-23217

Ακτοπλοϊκή σύνδεση
Από την Ιερισσό για τα μοναστήρια της Β.Α. και της Ν.Α. πλευράς με καΐκι. Το δρομολόγιο τελειώνει στη Μονή της Μεγίστης Λαύρας και η απόσταση καλύπτεται σε 4 ώρες και 30 λεπτά. Από την Ουρανούπολη για τα μοναστήρια της Δ πλευράς με καΐκι. Το καΐκι σταματάει στη Δάφνη (1 ώρα και 30 λεπτά). Από το λιμανάκι της Δάφνης οι επισκέπτες φτάνουν με λεωφορείο στις Καρυές (35 λεπτά) ή με καΐκι στα μοναστήρια της ΝΔ πλευράς ως τη σκήτη της Αγίας Άννας. Το κύριο επίνειο του Αγίου Όρους είναι η Δάφνη απ' όπου περνούν συνήθως οι προσκυνητές και οι επισκέπτες. Είναι το κεντρικό λιμάνι και βρίσκεται περίπου 5 χιλιόμετρα από τις Καρυές.

Οδική σύνδεση
Από τη Θεσσαλονίκη για Ουρανούπολη και Ιερισσό με λεωφορείο του ΚΤΕΛ.
ΚΤΕΛ Πολύγυρου, 23710-22309

Είσοδος στο Άγιο Όρος
Η επίσκεψη στο Άγιο Όρος επιτρέπεται σύμφωνα με το Τυπικό της μοναστικής πολιτείας, μόνο στους άντρες. Οι επισκέπτες οφείλουν, λίγες μέρες πριν από την επίσκεψη τους να τηλεφωνήσουν στα γραφεία του Aγιου Όρους, στη Θεσσαλονίκη για να κλείσουν θέση και να πάρουν έναν κωδικό αριθμό. Ο αριθμός αυτός είναι απαραίτητος μιας και είναι περιορισμένος ο αριθμός των επισκεπτών (120) που επιτρέπονται ανά ημέρα. Οι επισκέπτες μπορούν να πάνε οδικώς (με το αυτοκίνητο τους ή με λεωφορείο) από τη Θεσσαλονίκη ως την Ιερισσό, τα Νέα Ρόδα ή την Ουρανούπολη. Η διαδρομή είναι περίπου 140 χιλιόμετρα. Τα μόνα αυτοκίνητα που επιτρέπονται στο Aγιο Όρος είναι αυτά των μονών και των εργατών που δουλεύουν σ΄ αυτές, έτσι οι επισκέπτες θα πρέπει να αφήσουν τα αυτοκίνητα τους. Πριν την είσοδο θα πρέπει οι όλοι οι επισκέπτες να προμηθευτούν τα Διαμονητήρια τους. Αυτό γίνεται στην Ουρανούπολη, στα εκεί γραφεία του Aγιου Όρους (δεξιά από το λιμάνι), τουλάχιστον μία ώρα πριν από την αναχώρηση. Απαραίτητα για το διαμονητήριο είναι η επίδειξη της αστυνομικής ταυτότητας και ένα μικρό τέλος. Πάνω στο διαμονητήριο αναγράφονται τα στοιχεία του επισκέπτη, ο κωδικός του αριθμός, η ημερομηνία και οι ημέρες παραμονής. Συνήθως ορίζονται 4 ημέρες αλλά σε περίπτωση που ο επισκέπτης θελήσει να μείνει περισσότερες μπορεί να ζητήσει παράταση από την Ιερά Επιστασία στις Καρυές. Από την Ιερισσό οι επισκέπτες παίρνουν το καΐκι που τους πηγαίνει στην αριστερή πλευρά του Αγίου Όρους. Από εκεί μπορούν να επισκεφθούν τις μονές: Χιλανδαρίου, Εσφιγμένου, Βατοπεδίου, Παντοκράτορος, Σταυρονικήτα, Ιβήρων, Μεγίστης Λαύρας. Για τις άλλες μονές θα πρέπει να κατέβουν στη μονή Ιβήρων (3 ώρες με το καΐκι), από εκεί να πάνε στις Καρυές (μισή ώρα με το λεωφορείο) και από εκεί στις μονές που επιθυμούν. Το δρομολόγιο της Ιερισσού γίνεται μόνο το καλοκαίρι. Από την Ουρανούπολη ξεκινάει άλλο καραβάκι που πηγαίνει στην δεξιά πλευρά και κάνει στάση στις μονές: Δοχειαρίου, Ξενοφώντος, Παντελεήμονος, Γρηγορίου, Διονυσίου, Αγίου Παύλου. Για τις άλλες μονές οι επισκέπτες θα πρέπει να κατέβουν στο λιμάνι της Δάφνης (2 ώρες με το καραβάκι) και από εκεί στις Καρυές (μισή ώρα με το λεωφορείο). Η είσοδος των γυναικών στο Άγιο Όρος απαγορεύεται. Οι φιλοξενούμενοι πρέπει να ντύνονται και να συμπεριφέρονται ευπρεπώς και γενικά να ακολουθούν τον τρόπο ζωής και τη διατροφή των μοναχών.

Επίσκεψη σε Μονή
Ανάμεσα στις δύο πύλες εισόδους κάθε μονής βρίσκεται ένα μικρό κελί όπου οι επισκέπτες συναντούν τον Πυλωρό. Δουλειά του Πυλωρού είναι να ασφαλίζει τις πόρτες μετά την δύση του ηλίου και να τις ανοίγει με την ανατολή. Ακόμη, ελέγχει τα διαμονητήρια των επισκεπτών και τους οδηγεί στο αρχονταρίκι. Εκεί οι επισκέπτες συναντούν τον Αρχοντάρη, ο οποίος θα τους προσφέρει νερό, καφέ, τσίπουρο και λουκούμι. Αργότερα, και αφού οι επισκέπτες υπογράψουν στο βιβλίο των επισκεπτών, ο βοηθός του αρχοντάρη, ο παραρχοντάρης, τους οδηγεί στα δωμάτια τους για να ξεκουραστούν. Το απόγευμα (γύρω στις 16.00) οι επισκέπτες κατεβαίνουν στην μεγάλη αυλή όπου βρίσκεται το καθολικό. Είναι ο κεντρικός ναός της κάθε μονής και συνήθως η θέση του είναι στο κέντρο της αυλής. Στο καθολικό οι επισκέπτες θα παρακολουθήσουν τον Εσπερινό και αμέσως μετά ακούγεται το σήμαντρο που ειδοποιεί τον κόσμο ότι πρέπει να πάει στην Τράπεζα γιατί ήρθε η ώρα για φαγητό. Πρώτα στην αίθουσα μπαίνει ο Ηγούμενος, ακολουθούν οι υπόλοιποι μοναχοί και τέλος οι επισκέπτες. Γενικά η τροφή των αγιορειτών μοναχών είναι λιτή. Το κρέας λείπει εντελώς και συνήθως το δείπνο αποτελείται από όσπρια, ζυμαρικά, λαχανικά, ελιές, ορισμένες φορές λάδι, ψαρικά και φρούτα. Αξιόλογο είναι το παραδοσιακό ψωμί τους και το κρασί. Με το πέρας της τράπεζας οι επισκέπτες επιστρέφουν στο καθολικό. Εκεί τους περιμένει ο Βηματάρης η οποίος βγάζει τα Άγια Λείψανα του αρχείου της μονής στο Ιερό Βήμα για να τα προσκυνήσει ο κόσμος. Από κει και πέρα η υπόλοιπη ημέρα είναι ελεύθερη. Το πρωί (γύρω στις 04.00) οι επισκέπτες πηγαίνουν πάλι στο καθολικό για να παρακολουθήσουν τον όρθρο και τη Θεία Λειτουργία. Ακολουθεί η τράπεζα (γύρω στις 08.00) και κατόπιν οι επισκέπτες αποχωρούν από τη μονή και συνεχίζουν το ταξίδι τους.

Χρήσιμα Τηλέφωνα
Δήμος Σταγύρων Ουρανούπολη, 23770-22752
Γραφείο Προσκυνητών Αγίου Όρους Ουρανούπολης, 23770-71422
Γραφείο Προσκυνητών Αγίου Όρους Θεσσαλονίκης, 2310-252575
Αστυνομία Ουρανούπολη, 23770-71203
Λιμεναρχείο Ουρανούπολη, 23770-71248
Τουριστική Αστυνομία Πολύγυρου, 23710-21264
Αστυνομία Καρυές, 23770-23212
ΟΤΕ Καρυές, 23770-23799
ΕΛΤΑ Καρυές, 23770-23214
Αστυνομικός Σταθμός Δάφνης, 23770-23222
Λιμενικός Σταθμός Δάφνης, 23770-23300
Τελωνείο Δάφνης, 23770-23269
Μονή Αγίου Διονυσίου, 23770-23686
Μονή Αγίου Παντελεήμονος (Ρωσική), 23770-23201
Μονή Αγίου Παύλου, 23770-23208
Μονή Βατοπεδίου, 23770-23219
Μονή Γρηγορίου, 23770-23770
Μονή Δοχειαρίου, 23770-23245
Μονή Εσφιγμένου, 23770-23796
Μονή Ζωγράφου (Βουλγαρική), 23770-23247
Μονή Ιβήρων, 23770-23248
Μονή Καρακάλλου, 23770-23225
Μονή Κασταμονίτου, 23770-23901
Μονή Κουτλουμουσίου, 23770-23226
Μονή Μεγίστης Λάυρας, 23770-23761
Μονή Ξενοφώντος, 23770-23249
Μονή Ξηροποτάμου, 23770-23251
Μονή Παντοκράτορος, 23770-23253
Μονή Σίμωνος Πέτρας, 23770-23254
Μονή Σταυρονικήτα, 23770-23255
Μονή Φιλοθέου, 23770-23674
Μονή Χιλανδαρίου (Σερβική), 23770-23281

Παραλίες
Ανάλογα με τη διάθεσή σας μπορείτε να επιλέξετε είτε τις κοντινές πεντακάθαρες παραλίες της Ουρανούπολης είτε τους μικρούς γραφικούς όρμους της για να απολαύσετε ένα δροσερό μπάνιο στη θάλασσα. Ωστόσο έχετε τη δυνατότητα να πάρετε κάποιο από τα μικρά καράβια στο λιμανάκι της πόλης και να κολυμπήσετε στα γαλαζοπράσινα νερά των πέντε ακατοίκητων νησιών που βρίσκονται απέναντι από την Ουρανούπολη. Εντός του Αγίου Όρους η σκέψη για κολύμβηση δεν είναι φυσικά η ενδεδειγμένη.

Διαμονή Ξενοδοχεία
Σήμερα υπάρχουν αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες μεσαίου μεγέθους και ακόμα περισσότερες πανσιόν στην Ουρανούπολη. Ρωτήστε στην Αστυνομία για διαμονές εκτός του Αγίου Όρους, και φυσικά μόνο εντός των Μονών στον Άθω. Επίσης στις Καρυές διατίθενται κλίνες.

Internet
Δήμος Σταγίρων – Ακάνθου, www.stagira.gr
Στοιχεία για τις μονές αναλυτικά, www.inathos.gr/athos/gr/general/stixia.htm
Το Όρος στο Internet, www.agioros.com
Πλήρες οδοιπορικό στης Μονές και άλλα στοιχεία, philippos.mpa.gr/gr/other/odoiporiko_sto_agio_oros/protato.html
Παραλίες, www.stagira.gr/15.htm
Βυζαντινή ναοδομία, www.e-yliko.sch.gr/Fyyl/Istoria/fiiconbyzNa5.htm
Καλώς ήρθατε στο Άγιος Όρος, www.inathos.gr
Φωτό, www.gianniskofinas.com/Taxidia/agio_oros1.htm
Τοιχογραφίες του Θεοφάνη, home.yebo.co.za/~xenitis/Cretan2gr.html
Μονές, www.jesusportal.org/mones.htm
Βυζαντινή Μουσική, http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&sid=274

Αυτό το κείμενό μου δημοσιεύτηκε στο ταξιδιωτικό έντυπο ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ - Εφημερίδα Ημερησία, τ. 58 2004-2005