Μαστοροχώρια Γρεβενών

"Βρέχουν, χιονίζουν τα βουνά κι οι κάμποι χαλαζώνουν, λάλα αηδόνι μ' λάλα, δε λαλείς πουλί"
Από το έθιμο των Φώτων στο χωριό Μέγαρο

Νομός
Ο νομός Γρεβενών έχει έκταση 2.290 τ. χλμ. και 36.717 κατοίκους. Στο κέντρο η πόλη των Γρεβενών και ολόγυρα σειρά οικισμών ενώ ο υπόλοιπος χώρος του νομού ανήκει σε 87 οικισμούς που συγκροτούν πέντε ενότητες. Στα ανατολικά ως τον Αλιάκμονα απλώνεται μια μεγάλη ράχη προέκταση του Βόϊου όπου θα βρείτε τα χωριά Δασύλλιο, Τρίκορφο, Καλλονή, Κυπαρίσσι, Κυδωνιές, Άγιο Κοσμά κ.ά. Από τον 18ο αιώνα όλα αυτά τα χωριά στράφηκαν στα οικοδομικά επαγγέλματα και γι’ αυτό το λόγο τα χωριά είναι γνωστά ως «μαστοροχώρια». Σήμερα όλα αυτά τα χωριά της παλιάς επικράτειας των μαστόρων του Βόϊου διασώζουν σπίτια, εκκλησίες και άλλα κτίσματα με εξαιρετικές τοιχοδομίες καλοδουλεμένης πέτρας, όπου σώζονται οι εγχάρακτες χρονολογήσεις του περασμένου αιώνα.

Γεύσεις Αγορές
Αρνί, κατσίκι, μοσχάρι και γουρούνι για να ευχαριστηθεί η ψυχή σας κρέας, καθώς και λουκάνικα. Τα πρόβεια κεμπάπ του νομού φημίζονται, όπως και όλα τα κρέατα, είτε ψητά είτε βραστά. Γιατί το χειμώνα η γίδα βραστή, ο πατσάς και η μοσχαροκεφαλή μαζί φασολάδα θα σας κρατήσουν ζεστούς. Εξαίρετος είναι και ο τραχανάς της περιοχής. Μη φύγετε χωρίς τυροκομικό προϊόντα από τα τοπικά τυροκομεία και ντόπιο κρέας από τους βοσκούς. Στον Άγιο Γεώργιο λειτουργεί συνεταιρισμός γυναικών από το 1992. Οι γυναίκες παρασκευάζουν χυλοπίτες, τραχανάδες και πέτουρα. Χρησιμοποιούν ντόπιες πρώτες ύλες και ακολουθούν παραδοσιακές τοπικές συνταγές. Αν είστε στον Αγιο Γεώργιο, μπορείτε να προμηθευθείτε τα προϊόντα από το συνεταιρισμό, από τα παντοπωλεία του κ. Ν. Τζίκα, 24620-41237 και της κ. Θ. Καραμεσίνης 24620-41206. Επίσης από το χωριό αγοράστε βιντεοκασέτες με την αναπαράσταση του παραδοσιακού γάμου. Στη Ροδιά αγοράστε τυρί φέτα, πρόβειο και χοιρινό κρέας καθώς και το φημισμένο αλεύρι της Ροδιάς οπό τον κυλινδρόμυλο του Θ. Πρέβεζα. Επίσης προμηθευτείτε φασόλια, γλυκά κουταλιού σε βάζο (βύσσινο, κεράσι, δαμάσκηνο, πορτοκάλι και σύκο) και είδη λαϊκής τέχνης όπως φλοκάτες, υφαντά, κιλίμια, βελέντζες.

Απόσταση
Γρεβενά, απόσταση από Αθήνα, 419 χλμ.
Γρεβενά, απόσταση από Θεσσαλονίκη 189 χλμ.
Γρεβενά, απόσταση από Τρίκαλα 89 χλμ.
Γρεβενά, απόσταση από Ιωάννινα 175 χλμ.
Άγιος Γεώργιος, απόσταση από Γρεβενά, 25 χλμ.
Καλλονή, απόσταση από Γρεβενά, 29 χλμ.
Μηλιά, απόσταση από Γρεβενά, 16 χλμ.
Ελεύθερο, απόσταση από Γρεβενά, 15 χλμ.

Υψόμετρο
Γρεβενά, 534 μ.
Άγιος Γεώργιος, 800 μ.
Κιβωτός, 680 μ.
Μέγαρο, 950 μ.
Καλλονή, 980 μ.
Τρίκορφο, 980 μ.
Κιβωτός, 680 μ.
Κοκκινιά, 690 μ.
Ταξιάρχης, 640 μ.
Μηλιά, 650 μ.
Ελεύθερο, 670 μ.
Αμυγδαλιές, 850 μ.
Ροδιά, 800 μ.

Η Περιοχή
Άγιος Κοσμάς Αιτωλός
Οι δρόμοι του χωριού είναι πλακόστρωτοι, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του οικισμού είναι πνιγμένο στο πράσινο. Τα σπίτια είναι όλα πέτρινα πολλές φορές διώροφα και τριώροφα, χτισμένα παραδοσιακά από ντόπιους τεχνίτες. Από το χωριό κατάγεται ο Γεώργιος Λάζος, γνωστός στους περισσότερους ως Κάλφας Βράγγας, σπουδαίος λαϊκός αρχιτέκτονας και γλύπτης που συνέδεσε το όνομά του με τα περισσότερα από τα αριστουργήματα της περιοχής Γρεβενών. Στο χωριό θα θαυμάσετε τα πέτρινα σπίτια και την συνολική του αρχιτεκτονική.
Μέγαρο (Ροντοσίνστο)
Σύμφωνα με κώδικα που βρέθηκε στο μοναστήρι της Ζάβορδας, το 1692 κατοικούσαν εκεί 31 χριστιανικές οικογένειες σε τρεις οικισμούς. Κατά την παράδοση, οι οικισμοί αυτοί καταστράφηκαν από τους Τούρκους το 1765 και οι κάτοικοί τους μεταφέρθηκαν στο σημερινό Μέγαρο. Σήμερα στο χωριό κατοικούν περίπου 650 άτομα που ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Το Μέγαρο είναι ένας από τους μεγαλύτερους και ζωντανότερους οικισμούς του νομού. Έξω από το χωριό πολύ θεαματικό είναι το τοπίο από τις κορυφές Μοναχός δέντρος (1136 μ. ) όπου υπάρχει δρυόδασος και άρκενθος. Ωραία θέα υπάρχει και από τις τοποθεσίες Ορόσημα (1000 μ.) και Πύργος (500 μ.). Τα δάση της περιοχής, Μπακαρέλλα και Τζιόρκας, περιλαμβάνουν είδη δρυός, κρανιές, σφένδαμο, άρκενθο και μαύρη πεύκη. Μεταξύ Μεγάρου και Κάστρου συναντάμε το παλιό πέτρινο μονότοξο Γεφύρι του Κάστρου. Το χωριό διαθέτει πολλές και αξιόλογες εκκλησίες. Αγ. Νικόλαος βρίσκεται 100 μ. από το χωριό, σε θέση όπου επί Τουρκοκρατίας υπήρχε μοναστήρι. Η εκκλησία του Αγ. Πνεύματος (από το 1896) χτίστηκε σύμφωνα με την παράδοση με έξοδα του Καπετάν Κόκκινου Λούκα, ο οποίος κρύφτηκε κάποτε σε ένα εικονοστάσι που υπήρχε εδώ. Τον οικισμό ομορφαίνουν οι παλιές πέτρινες βρύσες του.
Καλλονή (Λούντζι)
Η Καλλονή είναι ένα από τα πιο όμορφα και γραφικά χωριά του νομού με πέτρινα σπίτια και πολύ πράσινο. Οι δρόμοι είναι πλακόστρωτοι και μέσα στο χωριό ξεχωρίζει η εκπληκτικής ομορφιάς πετρόχτιστη βρύση και η πλατεία. Το χωριό καταστράφηκε το 18ο αιώνα από τους Τούρκους, ξαναχτίστηκε όμως και μετοίκησαν εδώ κάτοικοι από διπλανούς οικισμούς. Το χωριό διαθέτει Λαογραφικό Μουσείο που μένει κλειστό το χειμώνα. Αξιόλογη είναι η εκκλησία του Αγ. Νικολάου (1864), με τις εικόνες και τις αγιογραφίες της. Υπάρχουν ακόμα η εκκλησία του Προφήτη Ηλία 1 χλμ. Δ και η εκκλησία της Παναγίας στο ύψωμα Ογλάς, Μέσα στο χωριό υπάρχει άλλος ένας ναός της Παναγίας, αρκετά παλιός, με χαρακτηριστικό του την πηγή "Αγιονέρι" που σύμφωνα με τους κατοίκους το νερό της είναι αγιασμένο και θαυματουργό και πολλοί το πίνουν για ιατρικούς λόγους.
Τρίκορφο (Τριτσκό)
Το Τρίκορφο είναι ένα μικρό χωριό με όμορφα, παλιά, πέτρινα σπίτια και το ιδιαίτερης ομορφιάς σχολείο του 1926. Το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής καλύπτεται από δάσος βελανιδιάς και από το δάσος Κερασά. Η πηγή Τσιράδια με το κρυστάλλινο νερό βρίσκεται κοντά στο χωριό ενώ μέσα στο Τρίκορφο υπάρχει μια παλιά πέτρινη βρύση, ηλικίας 150 χρόνων περίπου, σπάνιας ομορφιάς με εξαιρετικό νερό. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παλιά εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στην οποία διασώζονται αγιογραφίες και μια εικόνα της Παναγίας που από πολλούς θεωρείται θαυματουργή.
Αγ. Γεώργιος (Τσούρχλι)
Το ιστορικό χωριό του Αγίου Γεωργίου, έδρα του Δήμου Ηρακλεωτών κατοικούν περίπου 720 άτομα με κύρια ασχολία τους τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Σύμφωνα με μαρτυρίες η θέση του χωριού δεν άλλαξε και οι κάτοικοι του, πριν δύο αιώνες, ενισχύθηκαν από οικογένειες Ηπειρωτών. Επίσης, μαρτυρείτε πως στο χωριό κατοικούσαν Βαλαάδες, οι οποίοι αποχώρησαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών, ενώ την ίδια περίοδο εγκαταστάθηκαν στον Άγιο Γεώργιο πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο. Το χωριό επί Τουρκοκρατίας υπήρξε κεφαλοχώρι. Οφείλει το όνομα του στο νεομάρτυρα Άγιο Γεώργιο, που γεννήθηκε εδώ το 1808 και μαρτύρησε στα Ιωάννινα το 1838. Μέρος των οστών του βρίσκεται στον ομώνυμο ναό. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εκκλησία των Αγ. Αποστόλων (1836), που φέρει τοιχογραφίες του 18ου και 19ου αι. Τα τελευταία χρόνια νομίσματα αλλά και το σπουδαίο Άγαλμα της Ηρακλεώτισσας αποδεικνύουν την ενεργή ανθρώπινη παρουσία κατά τις περιόδους της Μακεδονικής, Ρωμαϊκής και Βυζαντινής περιόδου. Έχει σημαντική αξία να αναφερθεί ότι τα χωριά που απαρτίζουν τον Δήμο Ηρακλεωτών έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην Μάχη του Φαρδύκαμπου, η οποία έκρινε την τύχη όλης της περιοχής ως ελεύθερης Ελλάδας, από τον Ιταλικό και Γερμανικό φασισμό.
Κιβωτός (Κρίφτσι)
Η Κιβωτός είναι ένα μικρό χωριό με 480 γεωργοκτηνοτρόφους που σύμφωνα με την παράδοση είναι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο.
Κοκκινιά (Σούμπινο)
Η Κοκκινιά του μετακινήθηκε στη σημερινή της θέση για να προφυλαχθούν οι κάτοικοι από τους διερχόμενους Τούρκους ενώ η περιοχή ήταν ήταν τσιφλίκι Μπέηδων. Η Νέα Τραπεζούντα, οικισμός της Κοκκινιάς, δημιουργήθηκε από πρόσφυγες που ήρθαν από τη Μικρά Ασία με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Σε μικρή απόσταση από το χωριό θα συναντήσετε το μεγαλύτερο τούρκικο πέτρινο γεφύρι της Δυτικής Μακεδονίας, γνωστό ως το γεφύρι του Πασά. Το 1806 ο Πουκεβίλ είδε το γεφύρι και το αναφέρει στην περιήγηση του. Δυστυχώς οι Άγγλοι, στο πέρασμα τους από την περιοχή το ανατίναξαν. Η ιστορία του γεφυριού συνδέεται στα γύρω χωριά με το θρύλο του πρωτομάστορα, όπως ακριβώς με το γεφύρι της Άρτας.
Ταξιάρχης (Κουσκό)
Το χωριό Ταξιάρχης την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν κεφαλοχώρι (1764), αργότερα όμως το 1824, οι κάτοικοι του αναγκάστηκαν να το πουλήσουν στο Μπέη της περιοχής και αργότερα να το αγοράσουν ξανά, ως το 1912 που η περιοχή απελευθερώθηκε από τον Τουρκικό ζυγό. Ο Αλιάκμονας περνά σε απόσταση 5 χλμ. από το χωριό. Δείτε την εκκλησία του Αγ. Δημητρίου (1610), που διασώζει τοιχογραφίες βυζαντινής τεχνοτροπίας, καθώς και την εκκλησία του Αγ. Αθανασίου (1860) στην πλατεία καθώς και έξω από το χωριό το μοναστήρι των Παμμεγίστων Ταξιαρχών (1768). Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επίσκεψη στο Εναέριο πορθμείο, που σώζεται και λειτουργεί στην περιοχή Κρυοπήγαδα του Αλιάκμονα. Το πορθμείο χρησιμοποιούσαν παλιά οι κάτοικοι της γύρω περιοχής για να περάσουν το ποτάμι και να πάνε στα κτήματα τους, στη Σαδοβίτσα και την Παλιοκνίδη.
Μηλιά (Μηλέα)
Η Μηλιά είναι ένα μικρό χωριό γεωργών και κτηνοτρόφων που δημιουργήθηκε το 1963-64, ύστερα από υποχρεωτική μετακίνηση από την εγκαταλειμμένη Παλιά Μηλιά εξαιτίας κατολισθήσεων. Η γειτονική κορυφή Τσούμα, προσφέρει ιδιαίτερη θέα προς όλες τις κατευθύνσεις (Πίνδο, Βούρινο, Χάσια). Στην Παλιά Μηλιά, το νερό στο υπόγειο της εκκλησίας του Αγ. Κωνσταντίνου, που έπεσε λόγω κατολίσθησης, θεωρείται από τους κατοίκους αγιασμένο και θαυματουργό. Ενδιαφέρον παρουσιάζει εκεί και η εκκλησία του πολιούχου Αγ. Δημητρίου (1900).
Ελεύθερο (Κοντσικιότι)
Στο Ελεύθερο θα δείτε την εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, 3 χλμ. και η εκκλησία του Αγ. Αθανασίου (1834) στον τύπο της βασιλικής.
Αμυγδαλιές (Πικριβινίτσα)
Οι Αμυγδαλιές δημιουργήθηκαν από τη συνένωση μικρότερων οικισμών της γύρω περιοχής με σκοπό να αποφευχθούν οι επιθέσεις των Τουρκαλβανών. Επί Τουρκοκρατίας οι Αμυγδαλιές υπήρξαν τσιφλίκι του Αλή Πασά. Πρόκειται για ένα πολύ όμορφο χωριό, χτισμένο δίπλα στο δάσος Παλιουγλά με βελανιδιές. Από την κορυφή του φαίνονται ακόμα το Σινιάτσικο, ο Όλυμπος, ο Βούρινος, η οροσειρά της Πίνδου, τα Χάσια, το Βόιο. Το δάσος προσφέρει καταφύγιο σε λύκους, αλεπούδες, λαγούς, ζαρκάδια και αρκούδες σε μικρό αριθμό. Στην κοινότητα ανήκουν οι οικισμοί Αγία Τριάδα και Λόχμη, ξακουστή η τελευταία ως τσιφλίκι Μπέηδων, αλλά και για την "Κούλια", τούρκικο κτίριο, που έχτισαν οι Μπέηδες το 1848. Σήμερα χρησιμοποιείται ως ιδιωτική κατοικία και έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο. Από το 17ο έως το 19ο αι. χρονολογούνται οι εκκλησίες του χωριού, οι οποίες διατηρούν πολλές και ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες. Στην εκκλησία του Αγ. Αθανασίου (1650), σώζεται τοιχογραφία του 17ου αι.
Ροδιά (Ραντοβίτσι)
Στη Ροδιά τα περισσότερα σπίτια είναι νεόκτιστα και προσφέρονται για ενοικίαση σε επισκέπτες όλο το χρόνο. Το πάρκο του Αϊ-Γιάννη, αποτελεί ιδανική τοποθεσία για εκδηλώσεις και εκδρομές. Ένας περίπατος μέσα σε δασώδη έκταση, θα σας οδηγήσει στην πηγή Αρμύρα, όπου αναβλύζει νερό με αλμυρή γεύση. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εκκλησίες του χωριού, χτισμένες πριν το 1900, όπως ο πάνω και κάτω Αί-Γιάννης. Στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου σώζεται ξυλόγλυπτο τέμπλο και από ξωκλήσι του Ταξιάρχη διατηρούνται παλιές εικόνες, ενώ μετά το 1950 αποκαλύφθηκαν σ' αυτό και τάφοι. Στα όρια Ροδιάς-Κυδωνιών και Ροδιάς-Οροπεδίου σώζονται τα απομεινάρια νερόμύλου, που ήταν σε χρήση μέχρι το 1950.

Υγεία
Νοσοκομείο Γρεβενών, 24620-22222
Αγροτικό Ιατρείο Μέγαρο, 24620-73211
Αγροτικό Ιατρείο Αγ. Γεώργιος, 24620-41201
Αγροτικό Ιατρείο Ροδιά, 24620-83416
Ιαματική πηγή Πάρουτλι ή Λούτσα πολύ κοντά στο χωριό Κιβωτό σε απόσταση 4,5 χλμ.

Οδική σύνδεση
ΚΤΕΛ Γρεβενών, 24620-22242
ΚΤΕΛ Αθηνών, 210-5126833
ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης, 2310-595485

Πρατήρια Υγρών Καυσίμων
Λόγο της γεωμορφολογίας της περιοχής θα πρέπει να υπολογίσετε για το ταξίδι σας τον ανεφοδιασμό σας με καύσιμα, πρατήρια καυσίμων θα βρείτε στα χωριά: Κιβωτός, Αγ. Γεώργιος, Μηλιά, Αμυγδαλιές

Χρήσιμα Τηλέφωνα
Δήμος Γρεβενών, 24620-22402
Αστυνομία, 24620-22766
Τροχαία, 24620-22941
Ταξί Γρεβενά, 24620-22559
Δήμος Αγ. Κοσμά του Αιτωλού στο Μέγαρο, 24620-73395
Δήμος Ηρακλεωτών στον Αγ. Γεώργιο, 24620-41715
Αστυνομία Μέγαρο, 24620-73222
Αστυνομία Αγ. Γεώργιος, 24620-41222
Γραφείο Oικοτουρισμού, 24620-85032

Διαμονή Ξενοδοχεία
Ξενώνες υπάρχουν στο Μέγαρο, Αγ. Γεώργιος, Ροδιά. Μπορείτε να ρωτήσετε στους Δήμους και την Αστυνομία ή στα γραφείο Οικοτουρισμού (24620-85032) και το σύλλογο ενοικιαζομένων δωματίων.
Σύλλογος Iδιοκτητών Ξενοδοχείων, Ξενώνων και Eνοικιαζομένων Δωματίων, 24620-28602
Εναλλακτικά στο Internet www.diakopes.gr/diakopes/diakopes_pkg.print_city?arid=14&cyid=93&lang=GR

Αθλητισμός
Μπορείτε να κάνετε πεζοπορία στις γύρω περιοχές από το Μέγαρο ή ποδηλασία στις γύρω περιοχές από τον Άγιο Γεώργιο. Στην Κοκκινιά μπορείτε να κάνετε ψάρεμα και κολύμπι στον Αλιάκμονα. Γενικά η περιοχή προσφέρετε για όλα τα ορεινά αθλήματα και τη γνωριμία με τη φύση, ιδιαίτερα το φθινόπωρο και την Άνοιξη.

Έθιμα - Εκδηλώσεις
Στην Καλλονή δοκιμάστε τα παραδοσιακά φαγητά που φτιάχνουν οι γυναίκες του χωριού στις αρχές Αυγούστου στην πλατεία στην εορτή του Προφήτη Ηλία. Κατόπιν στήνεται χορός όπου συμμετέχει το χορευτικό συγκρότημα υπό την συνοδεία παραδοσιακής ορχήστρας.
Πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου στο Τρίκορφο.
Πολιτιστικά ο Άγιος Γεώργιος είναι ένα πολύ δραστήριο χωριό. Διαθέτει συλλόγους που αναβιώνουν τοπικά έθιμα όπως το γάμο και το θέρος. Τον Αύγουστο ο Πολιτιστικός Σύλλογος διοργανώνει εκδηλώσεις που διαρκούν μέχρι και 7 ημέρες και περιλαμβάνουν μουσικά και θεατρικά προγράμματα, χορούς, ομιλίες, αθλητικούς αγώνες, εκθέσεις. Γλέντι γίνεται και την ημέρα της Αναλήψεως με παραδοσιακούς χορούς και ψητά αρνιά στα καφενεία του χωριού, όπου παίζουν τοπικές παραδοσιακές ορχήστρες. Δείτε επίσης τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του Αυγούστου.
Στην Κιβωτό τον Αύγουστο γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Στις Μηλιές δείτε τα Ρογκατσάρια την Πρωτοχρονιά, το Φανό και το καρναβάλι τις Απόκριες στην πλατεία, το πέταγμα του αετού στο ύψωμα της Αγ. Βαρβάρας την Καθαρά Δευτέρα, το πανηγύρι στον Αγ. Αθανάσιο στις 2 Μαΐου και τη γιορτή κερασιού τον Ιούνιο.
Στο Μέγαρο τα πανηγύρια είναι αρκετά. Αρχίζουν στις 9 Μαΐου με τον εορτασμό της επιστροφής των κτηνοτρόφων από τα χειμαδιά με γλέντι έξω από την εκκλησία του Αγ. Χριστόφορου με χορό και δωρεά των πρώτων αρνιών από τους κτηνοτρόφους. Τριήμερο πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου στην πλατεία του χωριού και στο τέλος Αυγούστου πολιτιστικές βραδιές με χορό και παραδοσιακά τραγούδια.
Στο χωριό Τρίκορφο στην εορτή του Προφήτη Ηλία μετά τον εκκλησιασμό οι κάτοικοι μαγειρεύουν φαγητά και τρώνε στο προαύλιο. Ακολουθούν παραδοσιακοί χοροί και τραγούδια συνοδεία ψητών αρνιών και χάλκινων μουσικών οργάνων.
Η Κοκκινιά γιορτάζει την παραμονή και ανήμερα του Αγ. Αχίλλειου (14-15 Μαΐου) με γλέντι, ψητά αρνιά, κρασί και χορό στην πλατεία και τα καφενεία.
Στη Ροδιά την Πρωτοχρονιά αναβιώνουν τα Ρογκατσάρια. Την Καθαρά Δευτέρα γίνεται δωρεάν διανομή νηστίσιμων φαγητών σε διαφορά σημεία του χωριού και ακολουθεί το πέτάγμα του χαρταετού. Διατηρείται επίσης το παλιό έθιμο του Πάσχα, όταν οι γυναίκες χορεύουν έξω από την εκκλησία του χωριού, ενώ οι άνδρες επιδίδονται στο άλμα εις τριπλούν. Επίσης εορτασμοί γίνονται την Πρωτομαγιά και το Δεκαπενταύγουστο στον Αϊ-Γιάννη.

Internet
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών, www.grevena.gr
Πρακτικές πληροφορίες, διαμονή, μετακινήσεις, διατροφή, νέα του νομού, www.fora.gr/grevena/index.shtml
Ο ηλεκτρονικός οδηγός του νομού, www.e-grevena.gr
Το site του νομού και της πόλης, www.grevenanet.gr
Portal για το νομό www.pamegrevena.gr
Δήμος Ηρακλεωτών, members.fortunecity.com/fulistol/hrakleot/dimos.htm
Διοικητικά στοιχεία για το Νομό, www2.ekke.gr/estia/gr_pages/grenvfor/dimoi/31.htm
Δήμος Αγ. Κοσμά Αιτωλού, members.fortunecity.com/fulistol/k_aitolu/dimos.htm
Νέα από την περιοχή, www.grevenanews.gr
Ιστορικά πρόσωπα της περιοχής, www.pamegrevena.gr/show_material.asp?Key=20

Αυτό το κείμενό μου δημοσιεύτηκε στο ταξιδιωτικό έντυπο ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ - Εφημερίδα Ημερησία, τ. 56 2004-2005